Gepubliceerd op 14 augustus 2020 – De overheid moet beter communiceren wat de coronamaatregelen zijn, om mensen te helpen de risico’s beter in te schatten, betogen elf hoogleraren communicatie- en gedragswetenschappen in NRC, waaronder Bas van den Putte en Julia van Weert.
Het draagvlak voor voldoende afstand houden lijkt de laatste weken af te kalven. Ook is er onduidelijkheid ontstaan over het nut van het gebruik van mondkapjes. De elf hoogleraren roepen de overheid daarom op duidelijker te communiceren, om burgers te helpen zich aan de gedragsmaatregelen te houden.
“Om de verspreiding van het virus een halt toe te roepen, moeten burgers zich op een bepaalde manier gedragen, anders dan ze gewend zijn. Inzichten uit de gedrags- en communicatiewetenschappers spelen daarom een belangrijke rol in het creëren en behouden van het draagvlak daarvoor.”
De hoogleraren schrijven dat er verwarring is ontstaan omdat verschillende wetenschappers elkaar tegen lijken te spreken als ze het hebben over bewijs voor effectiviteit van mondkapjes. “Er is inderdaad geen gerandomiseerd onderzoek dat het positieve of negatieve effect van mondkapjes in de praktijk aantoont. Maar de afwezigheid van dergelijk onderzoek betekent niet dat er bewijs is dat mondkapjes in het geheel niet werken, zo betogen de hoogleraren. En er is daarnaast ook geen gerandomiseerd onderzoek waaruit onomstotelijk blijkt dat 1,5 meter afstand houden effectief is.”
De hoogleraren vinden dat er voldoende ander bewijs is dat het gebruik van mondkapjes, net als afstand houden, een intelligente maatregel is. “Elke bijdrage om de overdracht van het virus te verkleinen is meegenomen. Dit standpunt wordt uitgedragen door de WHO en landen om ons heen. Voor burgers is het dan ook moeilijk te volgen waarom Nederland zo’n eigenwijs standpunt blijft volhouden schrijven de hoogleraren. Dat is niet logisch en niet evidence-based (er is immers juist een gebrek aan bewijs). Heldere communicatie wordt dan erg lastig. Bij de communicatie over de coronamaatregelen is nu de eigen verantwoordelijkheid en het gezonde verstand van burgers het uitgangspunt. Dat is goed. De meeste burgers, ook jongeren, willen best voorzichtig zijn. Het draagvlak is nog behoorlijk groot. Maar mensen maken zelf een inschatting van de risico’s, en helaas hebben zij niet altijd de juiste informatie daarvoor. Het gevolg is dat mensen in sommige situaties ten onrechte denken ‘dat het wel kan’.”
De hoogleraren pleiten daarom voor concrete informatie die mensen helpt om de risico’s goed in te schatten en om het gewenste gedrag te vertonen. “Burgers oproepen om hun verantwoordelijkheid te nemen en solidair te zijn is goed, maar daar hoort wel bij dat de overheid zelf het voortouw neemt in goede communicatie van helder beleid.”
Lees hier het volledige opiniestuk in NRC.
Het stuk is ondertekend door:
Daniëlle Timmermans, hoogleraar risicocommunicatie, AmsterdamUMC VU
Charles Agyemang, hoogleraar migratie en gezondheid, AmsterdamUMC UvA,
Semiha Denktas, hoogleraar gedragsverandering EUR
Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie LU
Gerard Molleman, hoogleraar preventie publieke gezondheid RadboudUMC
Maria van den Muijsenbergh, hoogleraar gezondheidsverschillen RadboudUMC
Bas van den Putte, hoogleraar gezondheidscommunicatie UvA (ACHC bestuurslid)
Denise de Ridder, hoogleraar psychologie UU
Robbert Sanderman, hoogleraar gezondheidspsychologie UMCG RUG
John de Wit, hoogleraar sociale wetenschappen UU
Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie UvA (ACHC directeur)